Cancer

• ગુદા કેન્સર ત્યારે થાયછે જ્યારે ગુદામાં રહેલસામાન્ય કોષો અસામાન્ય કોષોમાં બદલાઇ જાયછે અને નિયંત્રણ બહાર તેમાં વધારો થાયછે. ગુદાએ પાચનતંત્રનો છેલ્લો ભાગછે, જ્યાંઆંતરડાની મુવમેન્ટ શરીરને છોડી દે છે.

ગુદા કેન્સરમાં ક્યારેય પેહલીવખતમાં લક્ષણો જણાતા નથી. જે લોકોમાં લક્ષણો હોયછે તેમાં નીચે મુજબનાં હોઈ શકેછે:

• ગુદામાં થી રક્તસ્ત્રાવ
• ગુદામાં અથવાઆસપાસ દુખાવો
• ગુદામાં વૃદ્ધિ
• ગુદામાં ખંજવાળ

આ બધા લક્ષણો કેન્સર સિવાયની પરિસ્થિતિઓને કારણે પણ થઈ શકેછે. પરંતુ જો તમને આ લક્ષણો હોય, તોઆપના ડૉક્ટર ને જણાવો.

હા. ગુદા કેન્સરની તપાસ માટે, તમારા ડૉક્ટર તમારા ગુદાને ચેક કરશે અને “ડિજિટલ રેક્ટલ એક્ઝામ” કરશે. ડિજિટલ ગુદા માર્ગની એક્ઝામ દરમિયાન, તમારા ડૉક્ટર અસામાન્ય વૃદ્ધિની તપાસ કરવા માટે તમારા ગુદામાં અને નીચલાગુદા માર્ગ માં ગ્લોવ્ડ આંગળી મૂકશે.

તે નીચે મુજબ એક અથવાવધુ પરીક્ષણો કરી શકેછે:

• એનોસ્કોપી – એનોસ્કોપી દરમિયાન, ડોકટર તમારા ગુદાઅને ગુદા માર્ગમાં એક ટૂંકી ટ્યુબ (જેને “એનોસ્કોપ” કહેછે) નાંખેછે. તે અનો સ્કોપનો ઉપયોગ અસામાન્ય વિસ્તારો અથવા વૃદ્ધિ ચેક કરવામાટે કરશે.
• બાયોપ્સી – ડોકટર ગુદા માંથી પેશીનાનાના નમૂનાને કાઢીશકેછે. બીજો ડોકટર માઇક્રોસ્કોપ હેઠળના સેમ્પલનેજો શે કે કેન્સર છેકે નહીં.

ડોકટરો કેટલીક વાર ગુદામાં એવા કોષો શોધીકાઢેછે જે કેન્સરનાં નથી હોતા, પરંતુ તેઅસામાન્ય હોયછે અને કેન્સરમાંરૂપાંતરિતથઇશકેછે. તમારા ડોકટર આ “પૂર્વ-કેન્સર” કોષોને અલગ રીતે સારવાર આપી શકેછે. તે કોષો ને કાઢી ને કેન્સર માં રૂપાંતરિત થતા અટકાવી શકે છે. અથવા તે સમયજતાં તેમને નજીકથી જોઈ શકે છે.

કેન્સર સ્ટેજીંગ એ એક એવી રીતછે જેમાં ડોકટરો શોધેછે કેકેન્સર જ્યાંથી શરૂ થયુંછે ત્યાંથી પેશી ના સ્તરની આસપાસ ફેલાઈગયુંછે કે નહીંઅને હા, તો ક્યાં સુધી.

તમારા માટે યોગ્ય ઉપચાર તમારા ગુદા કેન્સરના સ્ટેજ અને તમારી અન્ય તબીબી સમસ્યાઓ પર આધારીતછે.

ગુદા કેન્સર વાળા મોટાભાગનાલોકોની સારવાર નીચે મુજબ કરવામાં આવેછે:

• રેડિયેશનથેરેપી – રેડિયેશન કેન્સરના કોષોને મારી નાખેછે.
• કીમોથેરાપી – કેમોથેરાપી એ દવાઓ માટે તબીબી શબ્દછે જે કેન્સરના કોષોને નષ્ટકરેછે અથવા તેમનેવધતાઅટકાવેછે.

કેટલીક વાર કેન્સરને દૂરકરવામાટેગુદા કેન્સરની સારવાર શસ્ત્ર ક્રિયાદ્વારાકરવામાંઆવેછે. પરંતુ મોટા ભાગના લોકોને શસ્ત્રક્રિયાની જરૂર હોતી નથી. કીમોથેરાપી અને રેડિયેશન પછી જો તેમનું કેન્સર મટી જાય તો તેમને શસ્ત્રક્રિયાનીજરૂર નથી પડતી.

સારવાર પછી, કેન્સર પાછું આવેછે કે કેમતે જોવા માટે તમને ઘણીવાર તપાસકરવામાંઆવશે. નિયમિત ફોલો-અપટેસ્ટમાં એક્ઝામ (ડિજિટલરેક્ટલપરીક્ષાઓસહિત) અને એનોસ્કોપી શામેલછે. કેટલાક લોકોમાં ફોલો-અપઇમેજિંગટેસ્ટ્સપણહોયછે. ઇમેજિંગટેસ્ટ્સ તમારા શરીરની અંદરનાઅવયવોનાં ફોટા બનાવી શકે છે.

ઉપરસૂચિબદ્ધ લક્ષણો માટે પણ તમારે ધ્યાન રાખવું જોઈએ. આ લક્ષણો હોવાનો અર્થછે કે કેન્સર પાછું આવી ગયુંછે. જો તમને કોઈ લક્ષણો હોયતો તમારા ડૉક્ટરને જણાવો.

જો કેન્સર પાછું આવે અથવા ફેલાય, તો તમારે શસ્ત્રક્રિયા અથવા વધુ કિમોથેરાપી ની જરૂર પડી શકે છે.

• कैंसर स्टेजिंग पद्धति में डॉक्टर यह पता लगाते हैं कि, क्या कैंसर जहां यह शुरू हुआ था उस ऊतक की परत के आर-पार फैल गया है या नहीं। और यदि फैल गया है, तो कितनी गहरायी या क्षेत्र तक फैल गया है।

  इसी प्रकार, आपके लिए जो भी सही उपचार होगा वह आपके गुदा कैंसर के चरण, और आपकी अन्य चिकित्सा समस्याओं पर निर्भर रहेगा।

गुदा कैंसर वाले अधिकांश लोगों का इलाज इन दो प्रकार के तरीक़ों से किया जाता सकता है:

• रेडीएशन थेरपी (Raditation Therapy) – रेडीएशन थेरपी से कैंसर कोशिकाओं को सकते हैं।
• कीमोथेरेपी – कीमोथेरेपी में ऐसी ख़ास दवाओं का उपयोग करके कैंसर कोशिकाओं को मिटाया जा सकता हैं, अन्यथा उन्हें बढ़ने से रोकते हैं।

कभी-कभी सर्जरी (surgery) से गुदा कैंसर का इलाज किया जाता है। लेकिन ज्यादातर लोगों को सर्जरी (surgery) की जरूरत नहीं होती। अगर कीमोथेरेपी और रेडिएशन के बाद उनका कैंसर मिट जाए तो लोगों को सर्जरी की जरूरत नहीं है।

उपचार के बाद, आपका कैंसर फिर से शुरू हुआ या वापस आया हो या नहीं हुआ हो, यह जान्ने के लिए नियमित तौर पर जाँच करवानी पड़ेगी।  इस जाँच के लिए डिजिटल रेक्टल एग्जाम (digital rectal exam)  और एनोस्कोपी (anoscopy) जैसी परिक्षण करवानी पड़ती है। कुछ लोगों को नियमित जाँच के लिए इमेजिंग परीक्षण भी करावानी पड़ सकती हैं। इमेजिंग परीक्षण आपके शरीर के अंदर की तस्वीरें बनाते हैं।

इसके अलावा, आप ख़ुद ऊपर दाढ़साए गए लक्षणो के लिए आपनी ख़ुद पर ध्यान रख सकते हैं। अगर इन में से कोई भी लक्षण फिर से लौट आए, तो शायद आपका कैंसर फिर से लौट आया हो, इसकी सम्भावना हो सकती है। इस स्थिति में, आप तुरंत अपने डॉक्टर के पास जाँच करवाने के लिए चले जाएँ।

यदि कैंसर वापस आता है या फैलता है, तो आपको सर्जरी या फिर से कीमोथेरेपी की आवश्यकता हो सकती है। 

जिनको भी यह एनल (Anal) कैंसर समस्या हुई हो, उन्होंने डॉक्टर के पास जाँच के लिए समयसर, और नियमित तौर पर जाना चाहिए। अगर आपको और कोई दुष्प्रभाव या समस्याओं की कभी तक्लीफ़ महसूस हुई हो तो तुरंत अपने डॉक्टर को बताएँ।

एनल (Anal) कैंसर के इलाज के लिए एक से ज़्यादा विकल्प है और सबसे ज़रूरी बात यह है की, आप कौनसे इलाज का तारिका चुनते हैं।

अपकी जो भी चिकित्सा जारी है, उससे आपको कैसे महसूस हो रहा है, यह आपके डॉक्टर को नियमित रूप से बताएँ। जो भी चिकित्सा आपको सुझायी गयी हो, उसके बारे में आप निम्नलिखित प्रश्न अवश्य करें:

इस उपचार के मुझे क्या लाभ होगा? क्या इससे मेरा जीवन आयुष्य का समयकाल बढ़ने किस संभावना है? क्या यह लक्षणों को कम केरने या रोकने में सफल हो सकता है?

इस उपचार की कोई कमियां या कोई नुक़सान हैं?

क्या इस उपचार के अलावा कोई अन्य विकल्प हैं?

अगर मैंने यह इलाज नहीं करवाया तो आगे क्या होगा?