Surgery

पित्ताशय की थैली एक छोटा, नाशपाती के आकार का अंग है जो आपके यकृत (आकृति) के नीचे पायी  जाती है। यह पित्त को संग्रहीत करता है, एक तरल पदार्थ जो यकृत में बनता है, और शरीर के वसा (चरबी) को तोड़ने में मदद करता है। जब आप ऐसा भोजन करते हैं जिसमें वसा होता है, तो पित्ताशय पित्त को एक नली में खाली कर देता है जिसे “पित्त नली” कहा जाता है। पित्त नली पाचन के साथ मदद करने के लिए पित्त को छोटी आंत में ले जाती है।

सर्जरी से पहले:

• आपके डॉक्टर यह जांचने के लिए रक्त परीक्षण का आदेश देंगे कि आपका जिगर सामान्य रूप से काम कर रहा है या नहीं।
• आपके डॉक्टर अल्ट्रासाउंड नामक एक इमेजिंग टेस्ट का आदेश देंगे, जो आपके शरीर के अंदर की तस्वीरों को बनाने के लिए ध्वनि तरंगों का उपयोग करता है। यह परीक्षण दिखाएगा कि क्या आपको पित्ताशय की पथरी है, और यदि पित्त नलिका फुली हुई है या अवरुद्ध है।
• यदि पित्त नली कोई पत्थर से अवरुद्ध है, तो आपके डॉक्टर “ईआरसीपी” (ERCP) नामक एक प्रक्रिया का आदेश दे सकते हैं। ईआरसीपी का अर्थ है “एंडोस्कोपिक रेट्रोग्रेड कोलैजिओपेंक्रियाटोक्रोग्राफी” (Endoscopic Retrograde Cholangiopancreatography)। इस प्रक्रिया के दौरान, डॉक्टर आपके गले के नीचे एक “एंडोस्कोप” नामक एक ट्यूब स्लाइड (डालते हैं) करते हैं। एंडोस्कोप में एक प्रकाश वाला छोटा कैमरा होता है। डॉक्टर ट्यूब को आपके पेट और आपकी आंत में उस स्थान पर ले जाते हैं, जहां पित्त नली आंत में खाली हो जाती है। फिर डॉक्टर एक विशेष डाई इंजेक्ट करते हैं जो एक्स-रे पर नलिकाओं में दिखाई देता है — जो पित्ताशय की थैली, यकृत, और अग्न्याशय की ओर जाता है और एक्स-रे लेता है। इस तरह वह देख सकते हैं कि डाई कहां तक जाती है। कुछ मामलों में, डॉक्टर एंडोस्कोप का उपयोग कुछ पित्त पथरी को हटाने या डक्ट खोलने को या चौड़ा करने के लिए भी कर सकते हैं ताकि छोटे पत्थरों वहाँ से गुजर कर निकाल सकें।
• आपका डॉक्टर आपको एक पतली ट्यूब के माध्यम से एंटीबायोटिक्स दे सकता है जो सर्जरी के दौरान और बाद में संक्रमण के जोखिम को कम करने के लिए एक “IV” नामक नस में जाती है।

यदि आपने पित्ताशय की पथरी का इलाज करने के लिए सर्जरी करवायी है, तो मुख्य लाभ यह है कि यह आपके लक्षणों को दूर कर देगा।

सर्जरी के जोखिम बहुत ही कम हैं, लेकिन निम्न हो सकते हैं:

• पित्ताशय की थैली के पास अन्य पित्त नलिकाओं को नुकसान
• पित्त लीक यानी के रिसाव होना 
• खून बहते रहने
• आंतों को नुकसान होना
• संक्रमण होना
• पित्त की पथरी को पित्त नली में “फँसा” हुआ या अटका हुआ छोड़ देना (जिसे सर्जरी के बाद ERCP के साथ निकालने की आवश्यकता होगी)

कुछ मामलों में, किसी भी व्यक्ति को पित्ताशय की थैली को हटाने के बाद भी पेट में थोड़ा दर्द होता रहेगा।

आपके आरोग्य की पुनःप्राप्ति थोड़ी अलग हो सकती है, कि आप लेप्रोस्कोपिक या ओपन सर्जरी पर निर्भर करते हैं।

• यदि आपने लेप्रोस्कोपिक सर्जरी करवायी है, तो आप शायद उसी दिन अस्पताल से निकल पाएंगे, जिस दिन आपने सर्जरी करवायी होगी। लेकिन कुछ संभावना होती है कि आपको रात भर रहने की आवश्यकता होगी। पेट पर कट यानी के चिरे भले ही छोटे हों, लेकिन अंदर का ऑपरेशन वैसा ही था जैसे कि आपकी खुली सर्जरी में होता है। आपके डॉक्टर चाहते हैं कि आप कम से कम एक हफ्ते तक भारी आराम, खेल और तैराकी को टालें।
• यदि आपने ओपन सर्जरी करवायी है, तो आप संभवतः 1 से 2 दिनों तक अस्पताल में रहेंगे। वहां रहते हुए, जितनी जल्दी हो सके चलना शुरू करने की पूरी कोशिश करें। इसके अलावा, साँस लेने के व्यायाम करें, जैसे भी आपके डॉक्टर सुझाते हैं। घर जाने के बाद, आपको अपनी अधिकांश सामान्य गतिविधियाँ करने में सक्षम होना चाहिए, लेकिन आपको कुछ हफ्तों के लिए भारी उठाने, खेल और तैराकी को टालना  चाहिए।

यदि आप रिकवरी (Recovery) के दौरान मादक दर्द की दवा ले रहे हैं, तो आपको कब्ज़ हो सकता है। इस समस्या से बचने के लिए स्टूल सॉफ्टनर (stool softener) लें।

यदि आप सर्जरी के बाद के हफ्तों में निम्नलिखित लक्षणों को मेह्सूस करते हैं, तो अपने डॉक्टर को तुरंत फोन करें:

• बुखार या ठंड लगना
• आपकी सर्जरी से कटौती के आसपास लालिमा या सूजन
• उलटी अथवा मितली होना 
• ऐंठन या अधिक गंभीर पेट दर्द होना
• ब्लोटिंग (ऐसा महसूस करना कि आपका पेट गैस से भरा है)
• पीली त्वचा या आँखें होना
• मूत्र जो बहुत गहरे रंग का हो

सर्जरी पाचन को बहुत प्रभावित नहीं करती है। लेकिन सर्जरी कराने वाले आधे लोगों में बाद में हल्के लक्षण होते हैं, जिनमें ढीली मल त्याग, गैस या ब्लोटिंग शामिल हैं। ये लक्षण आमतौर पर अपने आप ठीक या बेहतर हो जाते हैं।

नियमित जाँच और परीक्षणों के बारे में अपने डॉक्टर के निर्देशों का पालन करना महत्वपूर्ण है। उपचार के दौरान किसी भी दुष्प्रभाव या समस्याओं के बारे में अपने डॉक्टर से बात करना भी महत्वपूर्ण है।

पित्ताशय की थैली के कैंसर का इलाज करने में कई विकल्प में से आपको चुनना पड़ेगा कि कौनसा  उपचार आपको करना है। हमेशा अपने डॉक्टरों को बताएं कि आप उपचार के बारे में कैसा महसूस करते हैं। किसी भी समय आपको उपचार का सुझाव दिया जाए, तभी अवश्य पूछें:

• इस उपचार के क्या लाभ हैं? क्या इससे मुझे लंबे समय तक जीने में मदद करने की संभावना है? क्या यह लक्षणों को कम करेगा या रोकेगा?
• इस उपचार के लिए डाउनसाइड (Downsides) दुर्लाभ क्या होते हैं?
• क्या इस उपचार के अलावा कोई अन्य विकल्प हैं?
• अगर मैंने यह इलाज नहीं करवाया तो क्या होगा?

• પિત્તાશય એ એક નાનો, પિઅર-આકારનો અંગ છે જે તમારા યકૃત હેઠળ છુપાયેલો હોય છે. તે પિત્ત સંગ્રહિત કરે છે, એટલે કે એક એવું પ્રવાહી જે યકૃતમાં બને છે અને શરીરને ચરબી તોડવામાં મદદ કરે છે. જ્યારે તમે ચરબી વાળું ભોજન લો, ત્યારે પિત્તાશય પિત્તને એક નળીમાં ખાલી કરી દે છે, જેને “પિત્ત નળી” કહેવામાં આવે છે. પિત્ત નળી પાચનમાં મદદ કરવા માટે પિત્તને નાના આંતરડામાં લઈ જાય છે.

પિત્તાશયને કાઢવાનું એટલે પિત્તાશયને શરીર માંથી દૂર કરવાની શસ્ત્રક્રિયા છે. આ શસ્ત્રક્રિયાને “કોલેસીસ્ટેકટોમી” પણ કહેવામાં આવે છે.

પિત્તાશયને કાઢવાની 2 મુખ્ય રીતો છે:

• લેપ્રોસ્કોપિક સર્જરી (Laparoscopic Surgery)- એટલે કે સર્જન શરીરની અંદર જોવા માટે, જેના અંતમાં લાઇટ પ્રકાશ વાળો એક નાનો કેમેરો લાગેલો હોય એવી લાંબી, પાતળી નળીનો ઉપયોગ કરે છે. (લેપ્રોસ્કોપને ટૂંકમાં “સ્કોપ” કહેવામાં આવે છે). આ પ્રકારની શસ્ત્રક્રિયા માટે, સર્જન થોડા નાના કાપા / ચીરા બનાવે છે. પછી તે અથવા તેણીની, આ ચીરો દ્વારા લેપ્રોસ્કોપ, અને એક અન્ય ચીરો દ્વારા અન્ય ખાસ સાધનો શરીર માં દાખલ કરે છે. પછી, સર્જન સ્કોપ અને સાધનોનો ઉપયોગ કરી ને શસ્ત્રક્રિયા (ઓપરેશન) કરે છે. યુ.એસ. માં મોટા ભાગના પિત્તાશયને કાઢવાની શસ્ત્રક્રિયામાં લેપ્રોસ્કોપિક સર્જરીનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે. કેટલીકવાર, જોકે, ખુલ્લી શસ્ત્રક્રિયા ની જરૂરી પડે છે, જયારે પિત્તાશય અને પિત્ત નળી ખૂબ જ ચેપગ્રસ્ત હોય છે અથવા તો લેપ્રોસ્કોપિક સર્જરી સુરક્ષિત રીતે કરવા માટે તે ખુબ જ ખરાબ થયી ગયી હોય છે.
• ખુલ્લી શસ્ત્રક્રિયા – એટલે કે સર્જરી માટે તમારા પેટમાં એક મોટો ચીરો બનાવે છે, જેથી તે સીધી સર્જરી કરી શકે.

સૌથી સામાન્ય કારણ, “પિત્તાશય ની પાથરી / ગોલસ્ટોન્સ” (Gallstones) ની સારવાર માટે છે. ગોલસ્ટોન્સ એવા નાના પથ્થરો છે જે પિત્તાશયની અંદર બને છે. આ પત્થરો, જ્યાં થી પિત્ત વહેતુ હોય છે એવી બધી નળીઓને અવરોધિત કરી શકે છે. પત્થરો થી બળતરા, પીડા, અને અન્ય લક્ષણો પેદા થાય છે.

આ લેખ પિત્તાશયની સારવાર માટે પિત્તાશયને દૂર કરવા વિશે છે. પિત્તાશયના કેન્સરની સારવાર માટે પણ લોકો પિત્તાશયને કઢાવી શકે છે. પરંતુ, જો શસ્ત્રક્રિયાનું કરાવવાનું કારણ કેન્સર છે, તો તેમાં સામાન્ય રીતે પિત્તાશય સિવાય વધુ અંગો કાઢવાની પરિસ્થિતિ પણ બની શકે છે.

શસ્ત્રક્રિયા પહેલાં:

તમારું યકૃત સામાન્ય રીતે કામ કરે છે કે નહીં તે તપાસવા માટે તમારા ડૉક્ટર રક્ત પરીક્ષણો કરશે.તમારા ડૉક્ટર અલ્ટ્રાસાઉન્ડ (Ultrasound) તરીકે ઓળખાતી એક ઇમેજિંગ ટેસ્ટનો પણ કરવા કહી શકે છે. એમાં તમારા શરીરની અંદરના ચિત્રો બનાવવા માટે ધ્વનિ તરંગોનો ઉપયોગ થાય છે. આ ટેસ્ટ બતાવે છે કે, શું તમને ગોલસ્ટોન્સ થયી ગયા છે, અને શું પિત્ત નળી, વિસ્તૃત અથવા અવરોધિત છે.

જો પિત્ત નળી કોઈ પથ્થર (ગોલસ્ટોન્સ) દ્વારા અવરોધિત હોય, તો તમારા ડૉક્ટર (ERCP) “ઇઆરસીપી” નામની પ્રક્રેયા કરાવવા કહેશે. ઇઆરસીપી એટલે “એન્ડોસ્કોપિક રેટ્રોગ્રેડ કોલેનજીઓપૅનક્રિએટોગ્રાફી” (Endoscopic Retrograde Cholangiopancreatography). આ પ્રક્રિયા દરમિયાન, ડૉક્ટર તમારા ગળા નીચે “એન્ડોસ્કોપ” નામની નળી નાખે છે. એન્ડોસ્કોપ ના અંતમાં એક પ્રકાશ વાળો નાનો કેમેરા હોય છે.

ડૉક્ટર નળીને, તમારા પેટ થી આગળ, અને આંતરડામાં તે સ્થળે જ્યાં પિત્ત નળી આંતરડામાં ખાલી થાય છે, ત્યાં સુધી આગળ વધારે છે. પછી ડૉક્ટર પિત્તાશય, યકૃત, અને સ્વાદુપિંડ તરફ દોરી જતી નળીમાં એક ખાસ રંગને ઇન્જેક્ટ કરે છે, જે એક્સ-રે પર દેખાય શકે છે, અને પછી તેનો એક્સ-રે લે છે. આ રીતે, તે અથવા તેણી જોઈ શકે છે કે રંગ ક્યાં જાય છે.

કેટલાક કિસ્સાઓમાં, ડૉક્ટર એન્ડોસ્કોપનો ઉપયોગ કેટલાક પિત્તાશયને દૂર કરવા અથવા નળીના ઉદઘાટનને પહોળા કરવા માટે પણ કરી શકે છે જેથી નાના પત્થરો આરામ થી પસાર થઈ ને બહાર નીકળી જઈ શકે.

શસ્ત્રક્રિયા દરમિયાન અને પછી ના સમય માટે, તમારા ડૉક્ટર ચેપનું જોખમ ઘટાડવા માટે તમને પાતળી નળી, જે નસમાં જાય છે અને જેને “IV” કહેવામાં આવે છે, એના દ્વારા એન્ટિબાયોટિક્સ (Antibiotics) આપી શકે છે.

જો તમને પિત્તાશયની સારવાર માટે શસ્ત્રક્રિયા કરાવેલી હોય, તો તેનો મુખ્ય ફાયદો એ છે કે તે તમારા તકલીફ દાયી લક્ષણોને જતા રહેશે.

શસ્ત્રક્રિયાના જોખમો ઓછા છે, પરંતુ નિમ્નલિખિત જોખમો હોઈ શકે છે:

• પિત્તાશયની પાસેની અન્ય પિત્ત નલિકાઓને નુકસાન
• પિત્ત લિક થાય છે
• રક્તસ્ત્રાવ થવો
• આંતરડાને નુકસાન થવું
• ચેપ લાગવો
• પિત્ત નળીમાં પથરી “ફસાયેલા” રહી જવી (જેને શસ્ત્રક્રિયા પછી ERCP સાથે દૂર કરવાની જરૂર રહેશે)

કેટલાક કિસ્સાઓમાં, પિત્તાશયને કાઢ્યા પછી પણ અમુક વ્યક્તિને પેટમાં દુખાવો થવાનું ચાલુ રહેતું હોય છે.

તમે લેપ્રોસ્કોપિક અથવા ઓપન સર્જરી કરાવી છે, તેના પર નીર્ધાર છે કે તમારી રિકવરી (Recovery) કેટલી અલગ છે.

જો તમે લેપ્રોસ્કોપિક સર્જરી કરાવી હોય, તો તમે શસ્ત્રક્રિયા કરી હોય તે જ દિવસે કદાચ હોસ્પિટલ છોડી ને ઘરે જઈ શકશો. પરંતુ, આવા કોઈ સંજોગ હોઈ શકે છે જેમાં આ તમારે એક રાત્રી માટે હોસ્પિટલ માં રોકાવવું પડે. પેટના કાપ નાના હોવા છતાં, અંદરનું ઓપરેશન એવું જ હતું જેમ કે તમે ઓપન સર્જરી એટલ કે ખુલ્લી શસ્ત્રક્રિયા કરાવી હોય. તમારા ડૉક્ટર ની ઈચ્છા પ્રમાણે તમારે આરામ કરવો અને ઓછામાં ઓછા એક અઠવાડિયા સુધી ભારે પ્રશિક્ષણ, રમતો, અને તરણને ટાળો.

જો તમે ખુલ્લી સર્જરી કરાવી હોય, તો તમે કદાચ 1 થી 2 દિવસ હોસ્પિટલમાં રોકાવું પડી શકે છે. ત્યાં હોવ ત્યારે, શક્ય બને તેટલી વહેલી તકે ચાલવાનું શરૂ કરો. ઉપરાંત, તમારા ડૉક્ટર ની સૂચના પ્રમામને શ્વાસની કસરત કરો તો વધારે સારું રહેશે. તમે ઘરે ગયા પછી, તમારે તમારી મોટાભાગની સામાન્ય પ્રવૃત્તિઓ કરવામાં સમર્થ હોવું જોઈએ. પરંતુ, તમારે થોડા અઠવાડિયા સુધી ભારે પ્રશિક્ષણ, રમતો, અને તરવું ટાળવું જોઈએ.

જો તમે રિકવરી (Recovery) દરમિયાન માદક દ્રવ્ય વાળી પેઇન કિલર (Painkillers) ની દવા લેતા હો, તો તમને કબજિયાત થઈ શકે છે. આ સમસ્યાને રોકવા માટે સ્ટૂલ સોફ્ટનર જેવી દવાઓ લેવા થી સારું રહેશે.

જો તમને શસ્ત્રક્રિયા પછીના અઠવાડિયામાં નીચેના લક્ષણો દેખાય, તો તમારા ડૉક્ટર ને તરત જ ફોન કૉલ કરવો:

• તાવ આવવો અથવા શરદી થવી
• તમારી શસ્ત્રક્રિયાના કટની આસપાસ લાલાશ અથવા સોજો આવવો
• ઉબકા અથવા ઉલ્ટી થવી
• ખેંચાણ અથવા પેટમાં તીવ્ર પીડા થવી
• ફૂલેલું લાગવું (તમારા પેટમાં ગેસ ભરાયેલો હોય તેવો અહેસાસ થવો)
• પીળી ત્વચા અથવા આંખો થવી
• એવો પેશાબ, જેનો રંગ ખુબ જ ઘેરો હોય

શસ્ત્રક્રિયા પાચનને ખાસ અસર કરતું નથી. પરંતુ, શસ્ત્રક્રિયા કરાવનારા લગભગ અડધા લોકોમાં પછીથી હળવા લક્ષણો હોય છે, જેમાં ઢીલા મળ નીકળવું, ગેસ, અથવા પેટનું ફૂલવું, ઇત્યાદિ. સામાન્ય રીતે, આ લક્ષણો આપમેતે જ થઇ જાય સારા થઇ જાય છે.

The gallbladder is a small, pear-shaped organ that’s tucked under your liver. It stores bile, a fluid that’s made within the liver and helps the body break down fat. Once you eat a meal that has fat in it, the gallbladder empties the bile into a tube called the “bile duct.” The bile duct carries the bile into the small intestine to assist with digestion.

Gallbladder removal is surgery to remove the gallbladder. This surgery is additionally called “cholecystectomy.”

There are 2 main ways to remove the gallbladder:

• Laparoscopic surgery – this suggests the surgeon uses a “laparoscope,” a long, thin tube that has a light and a tiny camera on the top to see inside the body. (The laparoscope is sometimes called a “scope” for short). For this kind of surgery, the surgeon makes some small incisions. Then he or she inserts the scope through one of the incisions and other special tools through the other incisions. Next the surgeon uses the scope and the tools to do the operation. Most gallbladder removals in the US are done using laparoscopic surgery. Sometimes, though, open surgery is important because the gallbladder and bile duct are too infected or scarred to try and do laparoscopic surgery safely.
• Open surgery – this means the surgeon makes an incision in your belly big enough to do the surgery directly.