Symptoms

• જ્યારેતમનેપેટમાંદુખાવોથાયછે, ત્યારેતમારાપેટમાંદુખાવોઅથવાઅસ્વસ્થતારહેછે. કેટલીકવારતેજએકમાત્રલક્ષણહોઈછે. અન્યલક્ષણોપણહોઈશકેછેજેમકે:

  • છાતીમાંબળતરાજેનેહાર્ટબર્નતરીકેઓળખવામાંઆવેછે.
  • ઓડકારઆવવા
  • પેટનુંફૂલવું (એવુંલાગેછેકેતમારુંપેટહવાથીભરેલુંછે).
  • જ્યારેતમેખાવાનુંશરૂકરોછોત્યારેખૂબઝડપથીભરાઈજવાનોએહસાસ

મોટાભાગનાલોકોનેપેટમાંદુખાવામાટેડૉક્ટરનીજરૂરહોતીનથી.પરંતુનીચેમુજબપરિસ્થિતિઓમાંતમારેતમારાડૉક્ટરનેમળવુંજોઈએ:

• તમનેઝાડાઅથવાઉલ્ટીથતાહોય.
• તમારોદુખાવોતીવ્રહોયઅનેએકકલાકકરતાવધારેરહેછેઅથવા 24 કલાકકરતાવધારેસમયમાટેદુખાવોઆવેઅનેજાયછે.
• તમેકલાકોસુધીકંઈખાઈકેપીશકતાનથી.
• તમને 102 ° F (39 ° C) કરતાવધારેતાવછે.

પ્રયાસકર્યાવિનાઘણુંવજનઓછુંથાય, અથવાખોરાકમાંરસઓછોથાય

જોતમારાલક્ષણોકોઈઅલ્સરજેવીકોઈચોક્કસસમસ્યાનેકારણેથાયછે, તોતેસમસ્યાનીસારવારથીતમારાલક્ષણોમાંરાહતથશે. પરંતુજોતમારાડૉક્ટરનેખબરનહોયકેદુખાવાનુંકારણશુંછે, તોતેએવીદવાઓનીભલામણકરીશકેછેજેતમારાપેટમાંએસિડનુંપ્રમાણઘટાડેછે. આદવાઓઘણીવારપેટમાંદુખાવોઅનેતેનીસાથેઆવતાલક્ષણોનેદૂરકરેછે. આમાંનીકેટલીકદવાઓકોઈપ્રિસ્ક્રિપ્શનવિનાઉપલબ્ધછે.

હા, તમેજેભોજનકરોછોઅનેતમેજેરીતેખાવછોતેનીદુખાવાઉપરખુબજઅસરથતીહોયછે.

પેટમાંદુખાવોથવાનીશક્યતાઓઓછીકરવામાટે:

• લાલમાંસ, માખણ, તળેલાખોરાકઅનેચીઝજેવાચરબીયુક્તખોરાકનેટાળો
• દરરોજબેથીત્રણવખતપેટભરીનેજમવાકરતાદિવસમાંથોડીથોડીમાત્રામાંભોજનલેવું.
• એવાખોરાકથીદૂરરહોજેતમારાલક્ષણોનેવધુખરાબબનાવેછે.
• ઓવર-ધ-કાઉન્ટરદવાઓલેવાનુંટાળોજેતમારાદુખાવાનેવધારેછે – જેમકેએસ્પિરિનઅથવાઆઇબુપ્રોફેન (નમૂનાનાબ્રાન્ડનાનામો: એડવાઇલ, મોટ્રિન) શામેલછે.

કેટલાકલોકો – ખાસકરીનેબાળકો – ક્યારેકદૂધપીધાપછીઅથવાચીઝ, આઈસ્ક્રીમ, અથવાતેમાંદૂધહોયતેવાઅન્યખોરાકખાધાપછીપેટમાંદુખાવોથાયછે. તેમને “લેક્ટોઝઅસહિષ્ણુતા” (lactose intolerance) કહેવાતીએકસમસ્યાછે, જેનોઅર્થછેકેજેમાંદૂધહોયતેવાખોરાકનેતેઓસંપૂર્ણપણેપચાવીશકતાનથી.

લેક્ટોઝઅસહિષ્ણુતાવાળાલોકોજોલેક્ટેઝનામનીદવાલેતાહોયતોદૂધથીથતીસમસ્યાઓથીબચીશકેછે. લેક્ટેઝ (સેમ્પલનુંબ્રાન્ડનામ: લેક્ટેઇડ), તમારાશરીરનેદૂધપચાવવામાંમદદકરેછે. કેટલાકખોરાકતેનીસાથેપહેલાથીજઉમેરવામાંઆવેછે.

જોતમારાપેટમાંદુખાવોકબજિયાતસાથેસંબંધિતલાગેછે,જેનોઅર્થછેકેતમારીપાસેઆંતરડાનીપૂરતીમુવમેન્ટનથી, તોતમનેવધુરેસાઅથવારેચકનામનીદવાનીજરૂરપડીશકેછે. (લેક્સેટીવ્સ એદવાઓછેજેતમારીપાસેઆંતરડાનીમુવમેન્ટનીસંખ્યામાંવધારોકરેછે.)

ઘણીબધીફાઇબરલેવાથીતમારીપાસેઆંતરડાનીમુવમેન્ટનીસંખ્યાવધારવામાંમદદમળેછે. તમેનિમ્નલિખિતતરીકેવધુફાઇબરમેળવીશકોછો:

• પુષ્કળફળ, શાકભાજીઅનેઆખાઅનાજખાવાથી
• ફાઇબરગોળીઓઅથવાપાઉડરલેવાથી

સામાન્યરીતે, હા. પુખ્તવયનાલોકોનાસમાનકારણોસરબાળકોનેપેટમાંદુખાવોથાયછે. પુખ્તવયનાલોકોનીજેમ, ડોકટરોહંમેશાંજાણતાનથીકેબાળકોમાંપેટમાંદુખાવાનુંકારણશુંછે. પરંતુબાળકોમાં, પેટમાંદુખાવોહંમેશાંતાણઅથવાઅસ્વસ્થતાદ્વારાથાયછે. તેમનામાટે, મનોવૈજ્ઞાનિકઅથવાભાવનાત્મકસમસ્યાઓપરધ્યાનઆપવુંખુબજમહત્વપૂર્ણછેકેજેદુખાવાનેવધારીશકેછે.

The most common causes include:

• Food poisoning – this could happen if you eat food that has gone bad. It’s basically an infection in your stomach. Infections like these often also cause diarrhea. Different kinds of infections that affect the stomach or intestines may cause nausea and vomiting.
• Dizziness or motion sickness – this could happen if you’re on a ship or in a car, or something else that moves. It may happen if there’s something wrong inside your ears that affects your balance.
• Medicines – Many different medicines can cause nausea or vomiting. Some examples are antidepressants, antibiotics, vitamins, contraception pills, and pain medicines. People who are on chemotherapy for cancer treatment or who are under anaesthesia also often have nausea or vomiting. Sometimes, those who use cannabis (marijuana) over a long time have repeated episodes of vomiting.
• Pregnancy – many ladies who are pregnant have nausea or vomiting. People sometimes call this “morning sickness,” but it can happen at any time of day.
• Gastroesophageal reflux disease (GERD) – GERD is a condition that causes the juices that are within the stomach to leak back up into the esophagus, the tube that connects the throat to the stomach. It can sometimes cause nausea.
• Problems with the stomach or intestines – In some people, the stomach or intestines don’t move food along the way that they are supposed to. In others, the intestines can get blocked. Both of these problems can cause nausea or vomiting.
• Migraine headaches – Some who get migraine headaches have nausea during their headaches.
• Alcohol – Drinking too much alcohol can cause nausea and vomiting.

Call your doctor if your symptoms last longer than each day or 2, otherwise you have severe symptoms. you should also call if you:

• Have chest or belly pain
• Throw up blood or something that appears like coffee grounds
• Have a bowel movement with blood, or a bowel movement that is black and looks like tar
• Have a fever beyond 101ºF
• Have a severe headache or stiff neck
• Feel very tired or have trouble getting up
• Show signs of dehydration (meaning that your body has lost an excessive amount of water).

• You can:

  • Drink plenty of fluids, if possible
  • Try eating, but start with foods that have lots of fluid in them. If this goes well, you can try soft, bland foods. Foods that are high in carbohydrates (“carbs”), like bread or saltine crackers, can help settle your stomach. Some people also find that ginger helps with nausea. you must avoid foods that have lots of fat in them. they’ll make nausea worse. Call your doctor if your symptoms come back once you attempt to eat.
  • Avoid strong smells, like the smell of perfume

If you have been vomiting lots for more than a day, your doctor will ask you lots of inquiries to attempt to learn what could be causing your symptoms. He or she might also:

• Give you fluids through a thin tube that goes in a vein, called an “IV”
• Give you medicines that control nausea and vomiting. Some examples include:

•  Prochlorperazine
• Promethazine (brand name: Phenergan)
• Metoclopramide (brand name: Reglan)
• Ondansetron (brand name: Zofran)

• Schedule tests for you to assist learn why you have nausea or vomiting, such as a stomach X-ray

Most people don’t need to see a stomach doctor for a minor stomach ache. But you should see your doctor if:
• You have bloody bowel movements, diarrhoea, or vomiting
• Your pain is severe and lasts more than an hour or comes and goes for quite 24 hours
• You cannot eat or drink for hours
• You have a fever above 102°F (39°C)
• You lose lots of weight without trying to, or lose interest in food

In some cases, stomach aches are caused by a particular problem, like a stomach ulcer (a sore on the within of the stomach) or gastritis or stones. But in some cases, stomach doctors don’t know what causes stomach aches or the other symptoms that happen with them. Even so, doctors can usually treat the symptoms of stomach ache.

• If your symptoms are caused by a particular problem, like an ulcer, treatments for that problem will likely relieve your symptoms. But if your stomach doctor does not know what is causing your pain, he or she might recommend medicines that reduce the amount of acid in your stomach. These medicines often relieve stomach aches and also the symptoms that come with it. Some of these medicines are available without a prescription.

Yes, the foods you eat and also the way you eat them can have a big effect on whether or not you feel pain.
To lower your chances of getting a stomach ache:
• Avoid fatty foods, such as red meat, butter, fried foods, and cheese
• Eat a bunch of small meals each day, instead of two or three big meals
• Stay away from foods that seem to make your symptoms worse
• Avoid taking over-the-counter medicines that appear to make your symptoms worse – Examples include aspirin or ibuprofen.

Some people – especially kids – sometimes get a stomach ache after drinking milk or eating cheese, ice cream, or other foods that have milk in them. They have a problem called “lactose intolerance,” which suggests that they cannot fully break down foods that have milk in them.
People with lactose intolerance can avoid problems caused by milk if they take a medicine called lactase. Lactase (sample brand name: Lactaid), helps your body break down milk. Some foods come with it already added.
If your stomach ache seems to be associated with constipation, meaning that you do not have enough bowel movements, you may need more fiber or a medicine called a laxative. (Laxatives are medicines that increase the number of bowel movements you’ve got.)
Taking in a very lot of fiber helps to increase the number of bowel movements you have. you can get more fiber by:
• Eating lots of fruits, vegetables, and whole grains
• Taking fiber pills, powders, or wafers

As per the stomach doctor, children get stomach aches for the same reasons that adults do. Unlike adults, doctors often do not know what causes stomach pain in children. But in children, stomach pain is commonly triggered by stress or anxiety. For them, it’s especially important to listen to psychological or emotional problems that may be making pain worse. To know more about stomach pain you can visit MedlinePlus & MayoClinic.

• Äepf¡ sd“¡ gpN¡ L¡$ EgV$u ’C S>i¡ s¡“¡ EbL$p Apìep L$l¡hpe A“¡ Äepf¡ Mf¡Mf¡ ‘¡V$dp„’u Mp^¡g/‘u^¡g QuS>hõsyAp¡ dp¢ hpV¡$ blpf Aphu Åe s¡“¡ EgV$u ’C L$l¡hpe. Ap b„“¡ gnZp¡ kp’¡ S> A“ychpe R>¡ ‘f„sy L¡$V$guL$ hpf sd“¡ A¡hu buL$ gpN¡ L¡$ EgV$u ’C S>i¡ ‘Z EgV$u ’pe “l] A“¡ L¡$V$guL$ hNf sd“¡ EbL$p Apìep hNf S> EgV$u ’C Åe R>¡.

પાચનતંત્રના ક્યા ભાગમાંથી (ઊપરના કે નીચેના ભાગ) લોહી નીકળે છે તે પ્રમાણે લક્ષણો પણ અલગ અલગ હોય છે. કેટલાક દદર્ીઓમાં કોઇ પણ લક્ષણો જણાતા નથી. જ્યારે ડૉક્ટર તેના મળાશયની તપાસ કરે કે લોહીની તપાસમાં જ્યારે ખબર પડે કે દદર્ીને એનેમિયા છે ત્યારે જ તેને પાચનતંત્રના અવયવમાંથી લોહી નીકળે છે તેની જાણ થાય છે. એનેમિયાના કેસમાં દર્દી ના લોહીમા રહેલા લાલ કણોની સંખ્યામાં બહુ ઘટી ગઈ હોય છે.

પાચનતંત્રના ઊપરના ભાગમાં રક્તસ્રાવ થતો હોય તેના લક્ષણો નીચે મુજબના હોય શકે છે.

• લોહીની ઊલ્ટી થવી અથવા ઊલટી થાય તેનો રંગ કોફી-પાવડર જેવો હોય છે.
• ઝાડો કાળાશ પડતા રંગનો હોય. (જ્યારે પાચનતંત્રના નીચલા ભાગમાંથી લોહી નીકળતું હોય ત્યારે આવી શક્યતા વધારે હોય છે.) જો કે આવા કિસ્સાની સંખ્યા ઓછી હોય છે.

પાચનતંત્રના નીચલા ભાગમાં રક્તસ્રાવ થતો હોય તેના લક્ષણો નીચે મુજબના હોય શકે છે.

• ઝાડો લોહીવાળો હોય (પાચનતંત્રના ઊપરના ભાગમાં રક્તસ્રાવ થતો હોય ત્યારે પણ આવું થઈ શકે છે. જો કે આવા કિસ્સા બહુ જ ઓછા બને છે.)

પાચનતંત્રના કોઇપણ ભાગમાંથી લોહી નીકળતું હોય તેના લક્ષણો નીચે મુજબના હોય શકે છે.

• નબળાઈ લાગવી, માથું હલકું લાગવું અથવા તો ચક્કર આવતા હોય તેવું લાગે કે શરીરનું સમતોલપણું જાળવવામાં થોડી તકલીફ લાગતી હોય. (જ્યારે રક્તસ્રાવનું પ્રમાણ વધી ગયું હોય ત્યારે આવી શક્યતાઓ વધી જાય છે.)
• હૃદયના ધબકારા વધી જવા. (જ્યારે લોહી વધારે નીકળતું હોય ત્યારે આવું થવાની સંભાવના રહે છે.)
• પગ ખેંચાય કે પેટના કોઇ પણ હિસ્સામાં દુઃખાવો થતો હોય.
• ઝાડા થઈ જવા.
• ચામડી નિસ્તેજ થઈ જવી.

જો નીચેનામાંથી કોઇ પણ લક્ષણ જણાય તો તરત જ ડૉક્ટર પાસે જવું જોઇએ.

• લોહીની ઊલટી થાય કે ઊલટીનો રંગ કોફી-પાવડર જેવો હોય.
• જો ઝાડાનો રંગ કાળાશ પડતો હોય કે તેમાં લોહી દેખાતું હોય.
• નબળાઈ લાગવી, માથું હલકું લાગવું અથવા તો ચક્કર આવતા હોય તેવું લાગે કે શરીરનું સમતોલપણું જાળવવામાં થોડી તકલીફ લાગતી હોય.
• હૃદયના ધબકારાની ગતિ એકદમ વધી જાય.
• પેટમાં સખત દુઃખાવો થતો હોય.
• સામાન્ય રીતે હોય તેના કરતા દર્દી ઘણો વધારે નિસ્તેજ દેખાતો હોય.

સામાન્ય રીતે નીચેના કારણો રક્તસ્રાવ માટે જવાબદાર હોય છે.

• હોજરીમાં અથવા નાના આંતરડામાં ચાંદી પડી હોય (અલ્સર થયું હોય).
• અન્નનળીમાં આવેલી નસોમાં સોજો આવી ગયો હોય. અંગ્રેજીમાં તેને ‘વેરાયસિસ’ કહે છે.
• લોહીની નળીઓ અસામાન્ય હોય જેને અંગ્રેજીમાં ‘આર્ટિરિયોવીનસ માલફોર્મેશન’ કહે છે.
• ડાયવર્ટિક્યુલોસિસ. આવું થાય ત્યારે આંતરડાની અંદરની લાયનિંગ પર ઝીણી ઝીણી ફોલ્લી થાય છે.
• ક્રોહ્‌નનો રોગ અથવા અલ્સરેટીવ કોલાઇટીસ (આંતરડાની અંદર સોજો આવી જવાથી થતો રક્તસ્રાવ).
• મળાશયમાં સોજેલી નસો હોય અથવા તો ગુદાની આસપાસ ચીરા પડ્યા હોય.
• કેન્સર (કેન્સરને કારણે બહુ જ ઓછા કિસ્સામાં લોહી નીકળતું હોય છે).

જો આપના ડૉક્ટરને શંકા જાય કે આપના પાચનતંત્રના કોઇ અવયવમાંથી લોહી નીકળે છે તો નીચે જણાવેલ ટેસ્ટમાંથી એક અથવા વધારે ટેસ્ટ કરાવવાની સલાહ આપશેઃ-

• લોહીની તપાસ
• રક્તકણોની સંખ્યા બરાબર છે કે નહીં તે જાણવા
• લોહીની ગંઠાવાની પ્રક્રિયા બરાબર છે કે નહીં
• લિવર બરાબર કામ કરે છે કે નહીં
• પાચનતંત્રના ઊપરના ભાગની એન્ડોસ્કોપી – આ પરીક્ષણ (ટેસ્ટ) કરતા પહેલા ડૉક્ટર આપને દવા આપશે જેથી આપ તંદ્રાવસ્થામાં આવી જાઓ અને આરામદાયક સ્થિતિમાં રહો. ત્યાર પછી આપના મુખ વાટે એક નળી ગળાની નીચે ઊતારશે. આ નળીના આગળના ભાગે પ્રકાશ ફેંકતો નાનો ગોળો હોય છે અને એક કેમેરા પણ હોય છે જે પાચનતંત્રના અવયવના અંદરના ભાગના ફોટા પાડે છે જે ડૉક્ટરને તેના ટીવી પર દેખાય છે. આ ફોટાઓનો અભ્યાસ કરી ડૉક્ટર રક્તસ્રાવના કારણો જાણી શકે છે. કેટલાક કિસ્સામાં જો કોઇ ભાગમાં લોહી નીકળતું દેખાય તો ડૉક્ટર એક યંત્રનો ઉપયોગ કરી તે બંધ કરી શકે છે.
• કોલોનોસ્કોપી – આ ટેસ્ટમાં પણ ઊપર મુજબની જ પ્રક્રિયા હોય છે પરંતુ નળીને ગુદા દ્વાર વાટે પાચનતંત્રના નીચલા અવયવોમાં દાખલ કરવામાં આવે છે.

(કોલોનોસ્કોપીના ટેસ્ટ દરમ્યાન ડૉક્ટર આપને પડખાભેર સૂવાનું કહે છે અને એક નળી જેના આગલા ભાગમાં એક કેમેરા હોય છે તે ગુદાદ્વાર વાટે મળાશયમાં દાખલ કરી મોટા આંતરડા સુધી લઈ જાય છે. નળીના આગલા ભાગમાં રહેલો કેમેરા અંદરના ફોટા પાડે છે જે ડૉકરના ટીવીના પડદા પર દેખાય છે. તેેને જોઇને આપના રોગના કારણની જાણકારી મળે છે અને નિદાન થઈ શકે છે.)

• ઇમેજીંગ ટેસ્ટ – આ પ્રકારના ટેસ્ટમાં ડૉક્ટર એક પ્રકારની ડાય અથવા તો એકદમ જ હળવા પ્રકારનું રેડિઓ એક્ટીવ રસાયણ (રેડિયમ જેમ એકદમ આછા અજવાળામાં ચમકતો પદાર્થ) આપના લોહીમાં દાખલ કરે છે અને લોહી શરીરના જે જે અંગોમાં જાય તે ભાગનો અભ્યાસ કરવામાં આવે છે.
• કેપ્સ્યુલથી ફોટા પાડવાનો ટેસ્ટ – વિટામીનની કેપ્સ્યુલ જેટલા માપનો એક કેમેરા આપને ગળી જવા માટે આપવામાં આવે છે. આ કેમેરા પાચનતંત્રની અંદરના ફોટા પાડી ડીવીડી અથવા પેનડ્રાઈવ જેવા રેકોર્ડ થઈ જાય તેવા સાધનને મોકલે છે. આ ફોટાનો ડૉક્ટર અભ્યાસ કરે છે. આ સાધનની ઉપયોગિતા એ છે કે નાનું આંતરડું જેની લંબાઈ વધારે હોય છે તેના દરેક ભાગ એન્ડોસ્કોપી કે કોલોનોસ્કોપીના સમયે પૂરેપૂરો જોવા મળતો નથી તેને પણ આ ફોટાઓ દ્વારા જોઇ શકાય છે. આ કેમેરા મળત્યાગના સમયે શરીરની બહાર નીકળી જાય છે અને ઘણા બધા દર્દી ને  તેની ખબર પણ નથી પડતી.

जब आपको पेट दर्द की बीमारी होती है, तो आपके पेट में कहीं भी दर्द या असुविधा हो सकती है। कभी-कभी आपको केवल यही लक्षण मेह्सूस होते हैं। अन्य बार, आपको अन्य भी लक्षण मेह्सूस हो सकते हैं, जैसे की:

• आपके सीने में जलन जिसे हार्टबर्न (heartburn) के रूप में जाना जाता है
• Burping यानी के डकारें आना 
• ब्लोटिंग (Bloating) यानी के फूलन या फुला हुआ (ऐसा महसूस होता है जैसे आपका पेट हवा से भर गयी है)
• जब आप खाना शुरू करते हैं तो बहुत जल्दी पेट भरा हुआ महसूस होता है

यदि आपके लक्षण किसी विशिष्ट समस्या के कारण होते हैं, जैसे कि अल्सर, तो उस समस्या के उपचार से आपके लक्षणों से राहत मिलेगी। किंतु, अगर आपके डॉक्टर को पता चलता नहीं है कि आपके दर्द का मूल कारण क्या है, तो वह ऐसी दवाइयों की सिफारिश कर सकते हैं, जो आपके पेट में एसिड (Acid) की मात्रा को कम करती हैं। ये दवाएं, अक्सर पेट में दर्द और इसके साथ होने वाले लक्षणों से राहत देती हैं। इनमें से कुछ दवाएं बिना प्रिस्क्रिप्शन के भी उपलब्ध होती हैं।

हां, “आप जो भोजन करते हैं” और “किस तरह आप खाते हैं”, यह सबका इस बात पर बड़ा असर हो सकता है कि आपको दर्द होता है या नहीं।

पेट में दर्द होने की संभावना कम करने के लिए:

• वसायुक्त (चरबी वाले) खाद्य पदार्थों को टालें, जैसे कि लाल मांस, मक्खन, तले हुए खाद्य पदार्थ, और पनीर
• दो या तीन बड़े भोजन के बजाय, दिनभर में, छोटे-छोटे भोजन खाएं
• उन खाद्य पदार्थों से दूर रहें जो आपके लक्षणों को बदतर बनाते हैं
• ओवर-द-काउंटर (Over-the-Counter) दवाएं लेने से टालें जो आपके लक्षणों को बदतर बना सकती हैं – उदाहरणों में एस्पिरिन (Aspirin) या इबुप्रोफेन (Ibuprofen) शामिल हैं।

कुछ लोग – विशेष रूप से बच्चे – कभी-कभी दूध पीने या पनीर, आइसक्रीम, या अन्य खाद्य पदार्थ खाने के बाद भी पेट में दर्द मेह्सूस करते हैं। उन्हें “लैक्टोज असहिष्णुता” (lactose intolerance) नामक एक समस्या होती है। इस समस्या में वे उन खाद्य पदार्थों को पूरी तरह से नहीं पचा सकते जिनमें दूध होता है।

लैक्टोज असहिष्णुता वाले लोग दूध से होने वाली समस्याओं से बच सकते हैं, यदि वे लैक्टेज (lactase) नामक दवा लेते हैं। लैक्टेज, आपके शरीर को दूध को पचाने में मदद करता है। कुछ खाद्य पदार्थ में इसे पहले से ही मिलाया गया होता है।

यदि आपके पेट में दर्द, कब्ज के कारण होता है, तो इसका मतलब है कि आपको पर्याप्त मल त्याग नहीं होता है। इस लिए आपको अधिक फाइबर या एक दवाई की आवश्यकता हो सकती है जिसे रेचक कहा जाता है। (जुलाब की दवाएं हैं जो आपके मल त्याग की संख्या को बढ़ाती हैं।)

बहुत सारे फाइबर लेने से आपको मल त्याग की संख्या बढ़ाने में मदद मिलती है। आप अधिक फाइबर निम्न में से प्राप्त कर सकते हैं:

• बहुत सारे फल, सब्जियां और साबुत अनाज का सेवन करना
• फाइबर की गोलियां, पाउडर या वेफर्स लेना

सामान्य तौर पर, हाँ। बच्चों को पेट में दर्द उन्हीं कारणों से होता है जो वयस्क में भी तक्लीफ़ करते हैं। जैसे वयस्कों में पेट दर्द के कारण, डॉक्टरों को अक्सर पता नहीं होता है, वैसे ही एनहे बच्चों में पेट दर्द के कारण नहीं पता होते। लेकिन बच्चों में, पेट में दर्द अक्सर तनाव या चिंता से उत्पन्न होता है। उसके लिए, मनोवैज्ञानिक या उनकी भावनात्मक समस्याओं — जो दर्द को बदतर बना सकते हैं — उन पर ध्यान देना विशेष रूप से अत्यंत ही महत्वपूर्ण है।

मतली ऐसी भावना है, जब आपको ऐसा लगता है कि आप उलटी कर सकते हैं। उल्टी मतलब जब आप वास्तव में उलटी कारतें हैं। ये दोनो लक्षण एक साथ हो सकते हैं। 

लेकिन कभी-कभी लोग बिना उलटी किए ही मतली महसूस करते हैं, और कुछ लोग पहले मतली महसूस किए बिना ही उलटी करते हैं।

आप ऐसा कर सकते हैं:

• यदि संभव हो तो बहुत सारे तरल पदार्थ पिएं
• खाने की कोशिश करें, लेकिन उन खाद्य पदार्थों से शुरू करें जिनमें बहुत अधिक तरल पदार्थ होते हैं। अच्छे उदाहरण हैं सूप, जेल-ओ (Jell-O), और पॉप्सिकल्स (Popsicles)। यदि इनसे ठीक लगता है, तो आप नरम, फीके खाद्य पदार्थों खाने की कोशिश कर सकते हैं। 

खाद्य पदार्थ जो कार्बोहाइड्रेट (“कार्ब्स”) से भरे होते हैं, जैसे कि रोटी या नमकीन क्रेकर्स, जो आपके पेट को ठीक करने में मदद कर सकते हैं। कुछ लोगों का अनुभव ऐसा रहा है कि, अदरक से मतली में राहत मिलती है। आपको उन खाद्य पदार्थों को टालना चाहिए जिनमें बहुत अधिक वसा या चरबी होती है। वे मतली को और बदतर बना सकते हैं। यदि जब आप खाने की कोशिश करते हैं, और आपके लक्षण वापस आएँ, तो डॉक्टर को तुरंत बुलाएँ।

• तेज महक से बचें, जैसे कि परफ्यूम की महक
• यदि संभव हो तो भोजन के साथ दवाएँ लें। लेकिन, पहले बोतल की जांच करें, क्योंकि कुछ दवाएं खाली पेट लेनी चाहिए।

यदि आप एक दिन से अधिक समय से उल्टी कर रहे हैं, तो आपके डॉक्टर आपसे बहुत सारे सवाल पूछेंगे। ऐसा इसलिए, क्योंकि इससे वह यह पता लगाने की कोशिश करेंगे कि आपके लक्षण के कारण क्या हो सकते हैं। वह निम्न भी कर सकता है:

• आपको एक पतली ट्यूब — जो एक नस में जाता है, जिसे “IV” कहा जाता है — के माध्यम से तरल पदार्थ देंगे, 
• आपको ऐसी दवाएं दें जो मतली और उल्टी को नियंत्रित करती हैं। कुछ उदाहरणों में शामिल हैं:

•  प्रोक्लोरपर्जिन (Prochlorperazine)
• प्रोमेथाज़िन (Promethazine)
• मेटोक्लोप्रमाइड (Metoclopramide)
• ओन्डेनसेट्रॉन (Ondansetron)

• आपके पेट में एक्स-रे जैसे मतली या उल्टी होने का पता लगाने में आपकी मदद करने के लिए अनुसूची परीक्षण

मतली या उल्टी होने के कारण पता लगाने के लिए, परीक्षण (यानी के टेस्ट – Test) अनुसूचीत करेंगे जैसे की पेट के एक्स-रे (Stomach X-Ray)