dp¡V$p Ap„sfX$p„“u A„v$f“p cpNdp„ TuZu TuZu ap¡ëguAp¡ ’pe s¡“¡ ‘p¡rgàkL$l¡ R>¡. ‘p¡rg‘ A¡V$g¡ Apd sp¡ L$p¡jp¡“p¡ kd|l S>¡ Ap„sfX$p„dp„ ÅZ¡ sfsp¡ lp¡e A“¡ A¡L$ sp„sZp “u dv$v$’u Ap„sfX$p„“¡ hmN ufl¡ R>¡. Ap blº kpdpÞe hps R>¡. hõsu “p ÓuÅ L¡$ AX$^p cpN“p gp¡L$p¡“¡ s¡Ap¡ 50 hj®“p ’pe Ðep„ ky^udp„ Aphu ap¡ëguAp¡ ’pe R>¡. Ap fp¡N“p L$p¡B gnZp¡ kpdpÞe fus¡ v$¡Mpsp “’u. ‘f„sy L$p¡B hpf Apdp „’u L¡$Þkf ’hp“u i¼espAp¡ fl¡gu R>¡ s¡’u X$p¸¼V$f s¡ v|$f L$fu v$¡hp“y„ hgZ fpM¡ R>¡.
નિમ્નલિખિત પરીક્ષણોકરી શકાય છે:
o આ પરીક્ષણના ફાયદા – કોલોનોસ્કોપીમાં મોટાભાગના નાના પોલિપ્સ અને લગભગ તમામ મોટા પોલિપ્સ અને કેન્સર સરખી રીતે જોવા મળે છે. જો એજોવા મળે, તો પોલિપ્સ તરત જ દૂર પણ કરી શકાય છે. આ પરીક્ષણ સૌથી સચોટ પરિણામો આપે છે. જો કોઈ અન્ય સ્ક્રીનીંગપરીક્ષણો પહેલા કરવામાં આવ્યા છે, અને એમના પરિણામો સકારાત્મક (અસામાન્ય) આવ્યા છે, તો ફોલો-અપ (Follow-Up) માં કોલોનોસ્કોપી કરાવવી પડશે. જો તમારી પ્રથમ પરીક્ષણ કોલોનોસ્કોપી છે, તો કદાચ,તમારે તરત જ પછીથી બીજી ફોલો-અપ પરીક્ષણની જરૂર નહીં પડે.
o આ પરીક્ષણનીખામીઓ – કોલોનોસ્કોપી માં થોડાક જોખમો છે. તેના થી કોલનની અંદરથી રક્તસ્ત્રાવ અથવા ચીરાબની શકે છે, પરંતુ આ ફક્ત 1,000 માંથી 1 વ્યક્તિમાં થાય છે. ઉપરાંત, આંતરડાની સાફસફાઈ અગાઉથી કરવી પડે છે અમુક લોકો ને અણગમતું હોય શકે છે. ઉપરાંત, લોકો સામાન્ય રીતે પરીક્ષણ પછીના બાકીના દિવસ માટે કામ કરી શકતા નથી અથવા વાહન ચલાવી શકતા નથી, કારણ કે તેઓએ ને પરીક્ષણ વખતે જે આરામ કરવાની દવા આપેલી હોય છે.
અમુકપરિસ્થિતિઓમાં, ડૉક્ટર કંઈક અલગ કરી શકે છે જેને — “કેપ્સ્યુલ” કોલોનોસ્કોપી(Capsule Colonoscopy) કહેવામાં આવે છે. આ પરીક્ષણ માટે, તમે એક વિશિષ્ટ કેપ્સ્યુલ ગળી લો છો જેમાં નાના વાયરલેસ વિડિઓકેમેરા(Wireless video camera) હોય છે. જો નિયમિત કોલોનો સ્કોપી વખતે ડૉક્ટર,તમારા કોલન ના સંપૂર્ણ ભાગને ના જોઈ શક્યા હોય, તોપછી આ પરીક્ષણ કરાવવી પડે છે.
સીટી કોલોનોગ્રાફી (CT Colonography)[જેને વર્ચુઅલકોલોનોસ્કોપી(virtual colonoscopy) અથવા સીટીસી(CTC)પણ કહેવામાં આવે છે] – સીટીસી”સીટી સ્કેન” કહેવાતા વિશેષ એક્સ-રેનો ઉપયોગ કરીનેકેન્સર અને પોલિપ્સ શોધે છે. મોટાભાગના સીટીસી પરીક્ષણો માટેએ જ તૈયારી કરવાની હોય છે, જે તમે કોલોનોસ્કોપી માટે કરવાની હોય છે.
o આ પરીક્ષણના ફાયદા – આરામ માટેની દવાઓને લીધા વિના જ, સીટીસી આખા કોલનમાંપોલિપ્સ અને કેન્સર શોધી શકે છે.
o આ પરીક્ષણમાં ખામી – જો ડોકટરોને સી.ટી.સી. દ્વારા પોલિપ્સ અથવા કેન્સર મળે છે, તો સામાન્ય રીતે તેઓ કોલોનોસ્કોપીકરે છે. સીટીસી કેટલીકવાર એવા વિસ્તારો શોધી કાઢે છે જે અસામાન્ય લાગે છે, પરંતુ તે સ્વસ્થ જ હોય છે. આનો અર્થ એ કે સીટીસી તમને જરૂરી ન હોય તેવા પરીક્ષણો અને કાર્યવાહી કરાવવા તરફ દોરી શકે છે.
ઉપરાંત, સીટીસીમાં તમને કિરણોત્સર્ગ પણ સહન કરવા પડે છે.
મોટાભાગના કિસ્સાઓમાં, આંતરડાને સાફ કરવાની તૈયારી ની પ્રક્રિયા એજ છે જે કોલોનોસ્કોપીવખતે કરવામાં આવે છે. પરીક્ષણ ખર્ચાળ છે, અને કેટલીક વીમા કંપનીઓ આ સ્ક્રીનીંગના પરીક્ષણનેઆવરી નથી લેતી હોતી.
લોહી માટે સ્ટૂલ ટેસ્ટ(Stool Test) – મળ માટેનો એક અન્ય શબ્દ “સ્ટૂલ” (Stool) છે. સ્ટૂલ પરીક્ષણો સામાન્ય રીતે સ્ટૂલના નમૂનાઓમાં લોહીની તપાસ કરવામાં આવે છે. કેન્સર અને પોલિપ્સરક્તસ્ત્રાવ કરી શકે છે, અને જો તમે સ્ટૂલ પરીક્ષણ કરો તે દરમ્યાન જો તેઓ માં રક્તસ્રાવ થાય, તો પરીક્ષણ માં પણ લોહી દેખાશે. તમારા સ્ટૂલમાં જોઈ / દેખાયીના શકતા હોય એટલી સાવ ઓછી માત્રનું લોહીપણ આ ટેસ્ટ માં દેખાયી આવે છે.
અન્ય ઓછી ગંભીર પરિસ્થિતિઓપણ સ્ટૂલમાં(ઓછી માત્રામાં) લોહીનીકળવાંનું કારણ બની શકે છે, અને તે પણ આ પરીક્ષણમાં દેખાશે.
તમે તમારા ડૉક્ટર પાસેથી મળેલાએક વિશેષ કન્ટેનરમાંતમારા મળમાંથી નાના નમૂના ઓ લઇને મુકવા પડશે. પછી પરીક્ષણ માટે તમે કન્ટેનરને કેવી રીતે મોકલશો એની સૂચનાઓનું પાલન કરશો.
o આ પરીક્ષણના ફાયદા – આ પરીક્ષણમાં કોલન સાફ કરવાનું, અથવા કોઈપણ બીજીપ્રક્રિયાઓ કરવાની જરૂર નથી.
o આ પરીક્ષણની ખામીઓ – અન્ય સ્ક્રીનીંગપરીક્ષણો કરતાં, સ્ટૂલ પરીક્ષણોમાં પોલિપ્સ મળવાની સંભાવના ઓછી છે. આ પરીક્ષણો ઘણીવાર એવા લોકોમાં પણ અસામાન્ય આવે છે જેમને કેન્સર હોતોનથી. જો સ્ટૂલ ટેસ્ટ કંઈક અસામાન્ય બતાવે છે, તો ડૉક્ટરો સામાન્ય રીતે કોલોનોસ્કોપીકરી ને ફોલો-અપ કરે છે.
સિગ્મોઇડસ્કોપી(Sigmoidoscopy) – સિગ્મોઇડસ્કોપી કેટલીક રીતે કોલોનોસ્કોપીના સમાન જ છે. તફાવત એ છે કે, આ પરીક્ષણ માંફક્ત કોલનના છેલ્લા ભાગનેજ જોઈ શકાય છે, અને કોલોનોસ્કોપી આખા કોલનને જોઈ શકાય. સિગ્મોઇડસ્કોપીકરાવતાંપહેલા, તમારે એનિમાની (enema) મદદથી તમારા કોલનના નીચેના ભાગને સાફ કરવાનું રહે છે. આ આંતરડાની સફાઈ કોલોનોસ્કોપીની જેમ સંપૂર્ણ અથવા અપ્રિય પ્રક્રિયા નથીહોતી. આ પરીક્ષણ માટે, તમને આરામ કરવામાં સહાય આપે, એવી કોઈ પણ દવા લેવાની જરૂર પડતી નથી.તે થી, તમે ઇચ્છો તો આટેસ્ટ પછી વાહન ચલાવી શકો છો, અથવા કામ પણ પરી શકો છો.
o આ પરીક્ષણ ના ફાયદા – સિગ્મોઇડસ્કોપીગુદા માર્ગ અને કોલનના છેલ્લા ભાગમાં પોલિપ્સ અને કેન્સર શોધી શકે છે. જો પોલિપ્સ મળી આવે, તો તેઓ તરત જ કાઢી ને દૂર કરી શકાય છે.
o આ પરીક્ષણ માંખામીઓ – 10,000 માંથી 2 લોકોમાં, સિગ્મોઇડસ્કોપીકરતી વખતે કોલનની અંદરના ભાગમાં ચીરા પડી શકે છે. જે ભાગ ને ટેસ્ટ / પરીક્ષણ માં જોઈ શકાતું નથી, એ ભાગમાં રહેલા પોલિપ્સ અથવા કેન્સર ને આ ટેસ્ટ શોધી ને બતાવી શકતું નથી.જો સિગ્મોઇડસ્કોપીવખતેડૉક્ટરોને પોલિપ્સ અથવા કેન્સર દેખાય છે અથવા મળે છે, તો તેઓ સામાન્ય રીતે કોલોનોસ્કોપીથીપણ કરાવે છે.
સ્ટૂલ ડીએનએ પરીક્ષણ (Stool DNA Test)- સ્ટૂલ ડીએનએપરીક્ષણ માંકેન્સર ના આનુવંશિક માર્કર્સ (Genetic Markers), તેમજ લોહી નાસંકેતોનીશોધથાય છે. આ પરીક્ષણ માટે, સંપૂર્ણ એક વખત ના મળ ને એકત્ર કરવા માટે તમને એક ખાસ કીટ આપવામાં આવે છે. પછી, તમે તેને કેવી રીતે અને ક્યાં મોકલવું તે વિશેની સૂચનાઓ નેઆપવામાં આવે છે.
o આ પરીક્ષણ ના ફાયદા – આ પરીક્ષણ માંકોલનને સાફ કરવાની અથવા બીજી કોઈપણ પ્રક્રિયાઓ કરવામાં આવતી નથી. જ્યારે કેન્સર ના હોય , ત્યારે તે લોહીમાટે ના સ્ટૂલ ટેસ્ટ કરતા, ખોટી રીતે અસામાન્ય પરિણામોહોવાની અથવા કે બતાવાનીશક્યતા ઓછી હોય છે. તેનો અર્થ એટલે કે તમારે વગર કારણે બિનજરૂરી કોલોનોસ્કોપીકરાવવી પડતી નથી.
o આ પરીક્ષણ નીખામીઓ – એકદમ મળ નેએકત્રિત કરવું,અને મોકલવાનું કરવું તે ઘણા લોકો ને થોડું અપ્રિય થઇ શકે. જો ડીએનએ પરીક્ષણ કંઈક અસામાન્ય બતાવે છે, તો ડોકટરો સામાન્ય રીતે કોલોનોસ્કોપીપણ કરાવી જ લેવા કહે છે.
મોટાભાગના નિષ્ણાતોએમ વિચારે છેકેએવુંકોઈ રક્ત પરીક્ષણ નથી કે જે સ્ક્રીનિંગતરીકેવાપરવા માટે સચોટસાબિત થઇ હોય.
તમારા માટે કઈ પરીક્ષણ શ્રેષ્ઠ છે તે નક્કી કરવા માટે તમારા ડૉક્ટર સાથે વાત કરો. કેટલાક ડૉક્ટરો,એક થી વધુ સ્ક્રીનિંગ પરિક્ષણોકરાવી શકે છે.ઉદાહરણ તરીકે, લોહી માટે સિગ્મોઇડસ્કોપી વત્તા સ્ટૂલ પરીક્ષણ.કયું પરીક્ષણ કરાવવું એ પ્રશ્ન કરતા વધારે મહત્વ ની વાત એ છે કે બને તેટલું જલ્દી પરીક્ષણ કરાવી લેવું જોઈએ.
ડૉક્ટરોના સુઝાવ પ્રમાણે,મોટાભાગના લોકો 50 વર્ષની ઉંમરથી કોલનકેન્સર ની તપાસ શરૂ કરવી જોઈએ. જે લોકોમાં કોલન કેન્સર થવાનું જોખમ રહેલું હોય છે, તેઓ કેટલીક વાર નાની વયે સ્ક્રીનીંગકરાવવા નુંશરૂ કરે છે. જે લોકો ના પારિવારિક ઇતિહાસ માં કોઈ ને પણ કોલન કેન્સર થયો હોય એવું દર્શાવે છે એવા લોકો, અથવા તો “ક્રોહન રોગ” (“Crohn’s disease”) અને “અલ્સેરેટિવકોલાઇટિસ” (“ulcerative colitis”)તરીકે ઓળખાતા કોલન ના રોગો ધરાવતા લોકો શામેલ હોય શકે છે.મોટાભાગના લોકો 75 વર્ષની વયે અથવા વધુ માં વધુ 85 વર્ષની ઉંમરે સ્ક્રીનીંગ કરાવવા નુંબંધ કરી શકે છે.
You are here >> Home > Blog > Large Bowel > Cancer > કોલન પોલિપ્સ
⦿ મળમાં લોહી આવવું: મળમાં લોહી (blood in stool) અથવા મલાશય (rectum)માંથી લોહી આવવું કોલન પોલિપ્સનું સામાન્ય લક્ષણ છે. તે તેજ લાલ (bright red) રંગમાં દેખાઈ શકે છે અથવા કાળા (black) મલરૂપે, જે દર્શાવે છે કે લોહી ઉંચા કોલન (upper colon)માંથી વહે છે.
⦿ મળની આદતોમાં ફેરફાર: સતત દસ્ત (diarrhea) અથવા કબજિયાત (constipation), જે એક સપ્તાહથી વધુ સમય રહે, પોલિપ્સ (polyp) દ્વારા અવરોધનું (obstruction) સંકેત હોઈ શકે છે.
⦿ પેટમાં દુખાવો: મોટા પોલિપ્સ પેટમાં તકલીફ અથવા દુખાવો (abdominal pain) પેદા કરી શકે છે, ખાસ કરીને જો તેઓ અવરોધનું (obstruction) કારણ બને.
⦿ આયર્નની અછતનું રક્તાલ્પતા: લાંબા સમય સુધી લોહી વહી જવાથી આયર્નની અછત (iron deficiency anemia) થઈ શકે છે, જે થકાન (fatigue) અને કમજોરી (weakness)નું કારણ બને છે.
⦿ થકાન: લાંબા ગાળાના લોહી ગુમાવવાથી થકાવટ (fatigue) અને ઉર્જાની અછત (low energy) અનુભવાય છે.
⦿ બિનજાણ્યું વજન ઘટાડવું: કોઈ પ્રયાસ વિના વજન ઓછું થાય, ખાસ કરીને અન્ય લક્ષણો સાથે, તો તે પોલિપ્સ (polyps) અથવા પાચન સમસ્યાનું (digestive issue) સંકેત હોઈ શકે છે.
⦿ મળમાં મ્યુકસ: કેટલીકવાર પોલિપ્સ મલમાં વધારે મ્યુકસ (mucus)નું ઉત્પાદન કરે છે.
⦿ મન મટલું અને ઊલટી: આ પૉલિપ્સના કારણે અવરોધ (obstruction) થવાથી થાય છે, જે પેટમાં ફૂલાવાની (bloating) લાગણી પેદા કરે છે.
⦿ આંતરાવરોધ: મોટા પોલિપ્સને કારણે આંતમાં અવરોધ (intestinal obstruction) ઊભો થાય છે, જે ગંભીર દુખાવો (severe pain), ફૂલાવો (bloating) અને કબજિયાત (constipation)નું કારણ બને છે.
⦿ મળના રંગ અથવા આકારમાં ફેરફાર: કાળા અથવા ટારી જેવા મલ (tarry stool) આંતરિક લોહીનો સંકેત આપે છે. દુર્લભ સંજોગોમાં, પૉલિપ્સ પેન્સિલ જેવા પાતળા મલ (pencil-thin stool)નું કારણ બની શકે છે.
⦿ ઉંમર: 50 વર્ષની ઉંમર (age) પછી કોલન પૉલિપ્સ (colon polyps) બનવાનો જોખમ વધે છે, તેથી ચકાસણી (screening) વધુ જરૂરી બને છે.
⦿ પારિવારિક ઇતિહાસ: જો તમારી નજીકના સગાને પૉલિપ્સ અથવા કોલન કેન્સર (colon cancer) છે, તો તમને પણ તેનો વધુ જોખમ છે.
⦿ આનુવંશિક મ્યુટેશન: કેટલીક વારસાગત પરિસ્થિતિઓ, જેમ કે ફેમિલિયલ એડેનોમેટસ પોલિપોસિસ (Familial Adenomatous Polyposis - FAP) અથવા લિંચ સિન્ડ્રોમ (Lynch syndrome), પૉલિપ્સ અને કોલન કેન્સરના જોખમને વધી જાય છે.
⦿ પ્રજ્ઞાસભાન આંતરરોગ (IBD): ક્રોહન ની બીમારી (Crohn's disease) અથવા અલ્સરેટિવ કોલાઇટિસ (ulcerative colitis) જેવી પરિસ્થિતિઓ આંતમાં ચિરસ્થીતિશીલ બળતરા (chronic inflammation) પેદા કરે છે, જેના કારણે પૉલિપ્સ (polyps) બને છે.
⦿ મોટાપો: વધારે વજન (obesity) કે સ્થૂળતા હોવાને કારણે કોલન પૉલિપ્સ અને કોલન કેન્સરનો (colon cancer) જોખમ વધી જાય છે.
⦿ શારીરિક પ્રવૃત્તિનો અભાવ: જો શારીરિક પ્રવૃત્તિ (physical activity) ઓછી હોય, તો પૉલિપ્સ બનવાનો જોખમ વધી જાય છે.
⦿ લાલ અને પ્રોસેસ્ડ માંસનું વધારે પ્રમાણમાં સેવન: લાલ (red) અથવા પ્રોસેસ્ડ માંસ (processed meat)નું વધુ પ્રમાણમાં સેવન, ખાસ કરીને વધુ તાપમાને પકાવવાથી, પૉલિપ્સ બનવાનો જોખમ વધારી શકે છે.
⦿ ધુમ્રપાન: તમાકુ (tobacco)નો ઉપયોગ કોલન પૉલિપ્સ અને તેની કોલન કેન્સરમાં (colon cancer) બદલાવવાની શક્યતા વધારવાનું જોખમ છે.
⦿ અમર્યાદિત દારૂ પીવું: લાંબા સમય સુધી ભારે દારૂ (heavy alcohol) પીતાં રહેવાથી કોલન પૉલિપ્સનો જોખમ વધે છે.
⦿ ટાઇપ 2 ડાયાબિટીસ: ટાઇપ 2 ડાયાબિટીસ (Type 2 diabetes)નું યોગ્ય રીતે સંચાલન ન કરવાથી પૉલિપ્સ બનવાનો જોખમ વધી શકે છે, ખાસ કરીને જેમને વધારે વજન છે અથવા અન્ય જોખમકારક પરિબળો છે.
પૉલિપ્સનાં પ્રકાર | વર્ણન | કૅન્સરમાં રૂપાંતરિત થવાની સંભાવના | સામાન્ય સ્થાન |
---|---|---|---|
એડેનોમેટસ પૉલિપ્સ (એડેનોમા) | જો સમયસર સારવાર ન કરવામાં આવે તો આ પૉલિપ્સમાં કૅન્સર બનવાની વધુ શક્યતા હોય છે. | જો દૂર ન કરવામાં આવે તો કૅન્સર બનવાની ઊંચી શક્યતા. | સામાન્ય રીતે બધા કૉલોનમાં જોવા મળે છે. |
હાઈપરપ્લાસ્ટિક પૉલિપ્સ | આ પૉલિપ્સ સામાન્ય રીતે નાના હોય છે અને કૅન્સરમાં ફેરવવાની શક્યતા ઓછી હોય છે. | કૅન્સરમાં ફેરવવાનો ખૂબ જ ઓછો જોખમ. | મુખ્યત્વે રેક્ટમ અને નીચલા કૉલોનમાં જોવા મળે છે. |
ઇન્ફ્લેમેટરી પૉલિપ્સ | સામાન્ય રીતે લાંબા સમયની ક્રોનિક ઈન્ફ્લેમેશન કારણે ઇન્ફ્લેમેટરી બાઉલ રોગ (IBD) ધરાવતા લોકોમાં જોવા મળે છે. | ઓછા પ્રમાણમાં કૅન્સરમાં ફેરવે છે, પરંતુ IBD થી જોખમ વધે છે. | સામાન્ય રીતે લાંબા સમયથી ઈન્ફ્લેમેશનવાળા ક્ષેત્રોમાં, મોટાભાગે કૉલોનમાં જોવા મળે છે. |
સેર્રેટેડ પૉલિપ્સ | સેર્રેટેડ પૉલિપ્સ નાના (ઓછા જોખમવાળા) હોય છે અને મોટા પ્રકારમાં કૅન્સર થવાની વધુ શક્યતા હોય છે. | મોટા સેર્રેટેડ પૉલિપ્સ (સેસાઇલ સેર્રેટેડ એડેનોમા) માં કૅન્સર થવાની ખતરો છે. | સામાન્ય રીતે ઉપરના કૉલોન (પ્રોક્સિમલ કૉલોન) માં જોવા મળે છે. |
વિલસ એડેનોમા | એડેનોમેટસ પૉલિપ્સનો એક પ્રકાર, જેમાં અન્ય એડેનોમા કરતા વધુ કૅન્સર થવાની શક્યતા હોય છે. | વિશેષ રૂપે 1 સેમી કરતા મોટા પૉલિપ્સમાં કૅન્સર થવાનો ઊંચો જોખમ છે. | સામાન્ય રીતે રેક્ટમ અથવા સિગ્મોઇડ કૉલોનમાં જોવા મળે છે. |
⦿ કોલોનોસ્કોપી (Colonoscopy): એક નળી જેમાં કેમેરા (camera) જોડાયેલ હોય છે, તે મલાશય (rectum)માં નાખવામાં આવે છે જેથી આખું કોલન (colon) ચકાસી શકાય. આ પ્રક્રિયા દરમિયાન પૉલિપ્સ (polyps)ને દૂર પણ કરી શકાય છે.
⦿ સિગ્મોઇડોસ્કોપી (Sigmoidoscopy): આ કોલોનોસ્કોપી જેવું જ છે, પરંતુ આ પરીક્ષણ માત્ર નીચલા કોલન (lower colon or sigmoid colon)ની તપાસ કરે છે, જ્યાં મળેલા પૉલિપ્સને દૂર અથવા બાયોપ્સી (biopsy) કરી શકાય છે.
⦿ સીટી કોલોનોગ્રાફી (CT Colonography or Virtual Colonoscopy): આ ચકાસણી સીટી સ્કેન (CT scan)નો ઉપયોગ કરીને કોલન અને મલાશયની વિગતવાર છબી બનાવે છે, જે પૉલિપ્સ શોધવામાં મદદ કરે છે.
⦿ મલમાં છુપાયેલા લોહીનો પરીક્ષણ (FOBT - Fecal Occult Blood Test): આ બિનઆક્રામક મલ પરીક્ષણ (non-invasive stool test) છે, જે મલમાં છુપાયેલા લોહી (hidden blood)નો પત્તો લગાવે છે, જે પૉલિપ્સ અથવા કેન્સર (cancer)નું લક્ષણ હોઈ શકે છે.
⦿ ફિકલ ઈમ્યુનોકેમિકલ ટેસ્ટ (FIT - Fecal Immunochemical Test): આ મલ પરીક્ષણ પણ છુપાયેલા લોહી (hidden blood)નું પત્તો લગાવે છે, પણ તે FOBT કરતા વધુ ચોક્કસ છે.
⦿ મલ ડીએનએ ટેસ્ટ (Stool DNA Test): આ પરીક્ષણ મલના નમૂનામાં કેન્સર અથવા પૉલિપ્સથી જોડાયેલા અસામાન્ય ડીએનએ (abnormal DNA) શોધે છે.
⦿ બાયોપ્સી (Biopsy): જો પૉલિપ્સ મળે છે, તો આ પ્રક્રિયા દરમિયાન નાનકડો નમૂનો લઈ પરીક્ષણ માટે મોકલવામાં આવે છે.
⦿ કેપ્સ્યુલ એન્ડોસ્કોપી (Capsule Endoscopy): આમાં નાની કેપ્સ્યુલ (capsule) કે જેમાં કેમેરા હોય છે, તે ગળથી ચૂંથવામાં આવે છે, જે આંતમાંથી પસાર થતી વખતે કોલનના ફોટા લે છે.
⦿ બેરિયમ એનીમા (Barium Enema): આ કોલન અને મલાશયની એક્સ-રે (X-ray) પરીક્ષા છે, જેમાં બેરિયમ (barium) પ્રવાહી આંતમાં દાખલ કરવામાં આવે છે જેથી પૉલિપ્સ કે અન્ય અસામાન્યતાઓ (abnormalities) જોવા મળે.
⦿ આનુવંશિક પરીક્ષણ (Genetic Testing): જો તમારા પરિવારમાં પૉલિપ્સ કે કોલન કેન્સરનો ઈતિહાસ છે, તો આ પરીક્ષણ પૉલિપ્સ બનવાના જોખમની ચકાસણીમાં મદદરૂપ થાય છે.
⦿ પૉલિપેક્ટોમિ (Polypectomy): કોલોનોસ્કોપી (colonoscopy) કે સિગ્મોઇડોસ્કોપી (sigmoidoscopy) દરમિયાન, પૉલિપ્સને તાર અથવા આકારના ઉપકરણ (snare device)થી દૂર કરી શકાય છે.
⦿ એન્ડોસ્કોપિક મ્યુકોસલ રિસેક્શન (EMR - Endoscopic Mucosal Resection): આ તકનીક મોટા પૉલિપ્સ (larger polyps)ને દૂર કરવા માટે છે.
⦿ શસ્ત્રક્રિયા (Surgery): જો પૉલિપ્સ મોટા હોય કે કોલોનોસ્કોપીથી ન દૂર થઈ શકે, તો શસ્ત્રક્રિયા જરૂરી બને છે.
⦿ નિયમિત નિરીક્ષણ (Regular Monitoring): પૉલિપ્સ દૂર કર્યા પછી, ખાસ કરીને ઊંચા જોખમ ધરાવતા લોકો માટે સમયાંતરે ચકાસણીઓ (screening) જરૂરી છે.
⦿ એસ્પિરિન અથવા NSAIDs: શોધ સૂચવે છે કે ઊંચા જોખમ ધરાવતા લોકોમાં નાની માત્રામાં એસ્પિરિન (aspirin) લેવાથી પૉલિપ્સની પુનરાવર્તન (recurrence) ટાળી શકાય છે.
⦿ સ્વસ્થ આહાર (Healthy Diet): ફાઈબર (fiber), ફળો (fruits) અને શાકભાજી (vegetables)થી ભરપૂર આહાર પૉલિપ્સ અટકાવવામાં મદદ કરે છે, જ્યારે લાલ માંસ (red meat)થી બચવું વધુ સારું છે.
⦿ કસરત (Exercise): નિયમિત કસરત (regular exercise) કરવાથી પૉલિપ્સનો જોખમ ઘટે છે.
⦿ ધુમ્રપાન છોડવું (Quit Smoking): ધુમ્રપાન (smoking) છોડવાથી કોલન પૉલિપ્સ અને કેન્સર થવાનું જોખમ ઘટે છે.
⦿ મર્યાદિત દારૂ પીવું (Limit Alcohol): દારૂનો ઓછો ઉપયોગ પાચન તંત્ર (digestive system)ની તકલીફો ઘટાડે છે.
⦿ આધારભૂત તકલીફોનું સંચાલન (Manage Underlying Conditions): લાંબા ગાળાના રોગોને સારી રીતે સંભાળવાથી પૉલિપ્સ થવાનો જોખમ ઘટે છે.
MS, MCh (GI cancer Surgeon)
ડૉ. હર્ષ શાહ અમદાવાદના એક પ્રખ્યાત જી.આઈ અને એચ.પી.બી રોબોટિક કેન્સર સર્જન છે. તેઓ ભોજન નળી, પેટ, લીવર, પેન્ક્રિઆસ, મોટા આંતરડા, મલાશય અને નાના આંતરડા નાં કેન્સરનો ઇલાજ કરે છે. તેઓ એપોલો હોસ્પિટલમાં ઉપલબ્ધ છે.
👋 Hello! How can I help you today?