ગેસ્ટ્રોપેરિસિસ (ગેસ્ટ્રીક ખાલી થવામાં વિલંબ)

• ગેસ્ટ્રોપેરિસિસ એક એવી સ્થિતિ છે જેને કારણે ઉબકા અને ઉલ્ટી થાય છે. આને કારણે, તમને ખાવાનું શરૂ કર્યા પછી ખૂબ જલ્દી પેટ ભરાઈ ગયું હોય એવું લાગી છે. તમારા શરીરમાં ખોરાક પૂરતા પ્રમાણમાં ઝડપથી ખસેડાતો ના હોવા ના કારણે, તમારું પેટ ખાલી થવામાં ખૂબ લાંબો સમય લે છે. જેને કારણે આ શારીરિક તકલીફ ઉભી થાય છે. ગેસ્ટ્રોપેરિસિસને, “ગેસ્ટ્રિક ખાલી થવામાં વિલંબ” પણ કહેવામાં આવે છે. (“ગેસ્ટ્રિક” નો અર્થ “પેટ અથવા પાચનતંત્ર થી જોડાયેલું.”)

  ડાયાબિટીઝવાળા લોકોમાં ગેસ્ટ્રોપેરિસિસ એ સામાન્ય સમસ્યા છે. તે એવા લોકોને પણ થઈ શકે છે જેમણે ફૂડ પોઇઝનિંગ (ગેસ્ટ્રોએન્ટેરાઇટિસ) થયું હોઈ શકે છે. પરંતુ, તે ક્યારેક એવા લોકોમાં પણ થઈ શકે છે જેમને આવી બીમારી ન થઇ હોય, અથવા જેમને ડાયાબિટીઝ નથી.

  જ્યારે કોઈને ફૂડ પોઇઝનિંગ થયા પછી ગેસ્ટ્રોપેરિસિસ થાય છે, ત્યારે તે થોડા દિવસો અથવા અઠવાડિયા સુધી માં સારું થઇ જાય છે. કેટલીકવાર, તે લાંબા સમય સુધી પણ ચાલે છે અથવા ક્યારેય મટી જતું નથી. ડાયાબિટીઝવાળા લોકોમાં, તે સામાન્ય રીતે મટી જતું નથી, પરંતુ એવી વસ્તુઓ છે જેના થી એમને વધુ સારું લાગી શકે છે.

નિમ્નલિખિત લક્ષણો હોઈ શકે છે:

• ઉલટી સાથે અથવા વગર ઉબકા આવવા
• પેટમાં દુખાવો થવો
• તમે જમવાનું શરૂ કરતાં જલ્દીથી પેટ ભરાઈ જવું
• પેટનું ફૂલવું (એવું લાગે છે કે તમારું પેટ હવાથી ભરેલું છે)
• વજનમાં ઘટાડો થવો

હા. જો તમારા ડૉક્ટરને શંકા છે કે તમને ગેસ્ટ્રોપેરિસિસ છે, તો તે આમાંથી 1 અથવા વધુ પરીક્ષણો કરાવી શકે છે:

• એન્ડોસ્કોપી (Endoscopy) – ડૉક્ટર, તમારા ગળા અને તમારા પેટમાં એક પાતળી નળી દાખલ કરે છે. આ ટ્યુબ (જેને એન્ડોસ્કોપ કહેવામાં આવે છે) ના અંતમાં પ્રકાશ વાળો એક નાનો કેમેરા હોય છે, તેથી તે ડૉક્ટરને તમારા પેટની અંદર જોવા મળે છે. તમે ખોરાક ખાધે 8 કલાકથી વધુ સમય થઈ ગયો હોવા છતાં, જો તે અથવા તેણી ને તમારા પેટમાં ખોરાક મળે, છે તો તમને ગેસ્ટ્રોપેરિસિસ થયો હોઈ શકે છે.
• બેરિયમ ફોલો થ્રુ (Barrium Follow Through) , સીટી સ્કેન (C.T. Scan), અથવા એમઆરઆઈ (M.R.I.) ટેસ્ટ્સ – આ પરીક્ષણો માટે તમે એક વિશિષ્ટ પદાર્થ ખાઓ છે જે ઇમેજિંગ પર દેખાય છે. આ ટેસ્ટ્સ બતાવી શકે છે કે શું તમારા પેટ માંથી બહાર નીકળવાના માર્ગ માં ખોરાકના પ્રવાહમાં કંઇક અવરોધ છે કે નહીં.
• ગેસ્ટ્રિક ખાલી કરાવતી સિંટીગ્રાફી (Scintigraphy) – આ પરીક્ષણ માટે તમે કિરણોત્સર્ગી સામગ્રીની ઓછી માત્રા વાળું ખોરાક ખાઓ છો. તે પછી, 4 કલાક સુધી તમારા શરીરની અંદરની છબીઓ લેવામાં આવી છે. આ રીતે, ડૉક્ટર ખોરાક ક્યાં જાય છે, અને ત્યાં કેટલી ઝડપથી અને કેવી રીતે આવે છે તે અનુસરી શકે છે. જો 4 કલાક પછી પણ તમારા પેટમાં યોગ્ય પ્રમાણમાં ખોરાક હોય, તો તેનો અર્થ એ કે તમને ગેસ્ટ્રોફેરેસીસ છે.
• શ્વાસ ના ટેસ્ટ્સ – આ એક નવું પરીક્ષણ છે જે તમે ખાસ ભોજન લીધા પછી તમારા શ્વાસ માંના પદાર્થોને માપે છે. કેટલીકવાર, જો તમને ગેસ્ટ્રોપેરિસિસ હોય તો આ ટેસ્ટ્સના માપન બતાવી શકે છે.

હા. કેટલાક લોકોને સારું લાગે છે, જો તેઓ:

• દિવસમાં 2 થી 3 મોટા ભોજનને બદલે 4 થી 5 નાના ભોજન ખાય છે.
• બ્લેન્ડર માં ક્રશ કરી કરેલો ખોરાક ખાઓ.
• ચીઝ અને તળેલા ખોરાક જેવા ખાદ્યપદાર્થોવાળા ચરબીવાળા ખોરાકને બંધ કરી દો.
• ઘણાં ફળો, શાકભાજી, અને કઠોળ જેવા ઘણાં બધાં “અદ્રાવ્ય” ફાયબરવાળા ખોરાકને બંધ કરી દો.
• ફિઝી ડ્રિંક્સ, સોડા જેવા પીણાં ટાળો કારણ કે તેઓ વધુ ફુલેલું અથવા ગેસ પેદા કરી શકે છે
• આલ્કોહોલ એટલે દારૂ અને ધૂમ્રપાન બંધ કરી દો

જો તમને ડાયાબિટીઝ છે, તો તમારા બ્લડ શુગરને શક્ય તેટલું સામાન્ય રાખવું પણ ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે.

જો તમને સતત ઉબકા આવવા અથવા ઉલ્ટી થવી, પેટમાં દુખાવો થાવો, ખાવામાં મુશ્કેલી થવી, અથવા વજન ઓછું થયું હોય તો તમારા ડૉક્ટરને તરત જ મળો.

નિમ્નલિખિત સારવાર થઇ શકે છે:

• તમને જરૂરી ખોરાક અને પ્રવાહી મેળવવામાં મદદ માટે ઉપચાર – આમાં પ્રવાહી ખોરાકના પૂરવણીઓ લેવી પડી શકે છે અથવા – ભાગ્યે જ કિસ્સાઓમાં – નળી દ્વારા ખવડાવવામાં આવે છે.
• દવાઓ જે પેટને ઝડપથી ખાલી કરે છે
• દવાઓ જે ઉબકાને રોકવામાં મદદ કરે છે
• ટ્યુબથી પેટ ખાલી કરવું – આ કરવા માટે, ડોકટરો તમારી ત્વચા માંથી થઇ ને, અથવા તો તમારા ગળામાં થી, સીધા તમારા પેટમાં એક નળી મૂકી શકે છે.
• પેટનું વિદ્યુત વડે ઉત્તેજના – ખૂબ જ ઓછા કિસ્સાઓમાં, ડોકટરો પેટને ખાલી કરવા માટે વિદ્યુત ઉત્તેજનાનો ઉપયોગ કરે છે.